Zamek i więzienie w Nowym Wiśniczu

Zaledwie siedem kilometrów od Bochni znajduje się Nowy Wiśnicz, który leży w obszarze Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego. Cenne zabytki architektury usytuowane są tam w otoczeniu wspaniałego, pagórkowatego krajobrazu. Najpierw warto obejrzeć zabytkowy wiśnicki Rynek z ratuszem, dwoma okazałymi pomnikami (Jana Matejki i Stanisława Lubomirskiego) oraz zadaszoną studnią pośrodku. Z Rynku wszędzie blisko, między innymi do widocznego z wielu miejsc Wiśnicza Zamku Kmitów i Lubomirskich. Jest to jedno z najcenniejszych w Polsce dzieł wczesnobarokowej architektury rezydencjonalno - obronnej (palazzo in fortezza - pałac w środku fortecy). Warto pamiętać, że najstarsza część zamku została wzniesiona już w XIV wieku, prawdopodobnie z inicjatywy Jana Kmity. Po śmierci Piotra Kmity w 1553 roku przeszedł na własność Barzów, a później Stadnickich. W 1593 roku posiadłość kupił Sebastian Lubomirski. W latach 1615-1621 rozbudowy rezydencji podjął się jego syn Stanisław. Projekt barokowej przebudowy i umocnień bastionowych opracował dla niego Maciej Trapola. Za czasów Stanisława Lubomirskiego zamkowe wnętrza zyskały splendoru. Na zamku działał prywatny teatr i kapela dworska. Odwiedzali go królowie - Władysław IV i Jan Kazimierz. W 1655 roku, już po śmierci Stanisława Lubomirskiego, zamek splądrowali Szwedzi. W 1720 roku przechodzi on na własność Sanguszków. Później jego właścicielami ponownie zostali Lubomirscy. W XIX wieku popadający stopniowo w ruinę zamek był własnością Potockich i Zamojskich. Po wojnie został przejęty przez skarb państwa. Poczyniono w nim wiele prac remontowych. Dzisiaj ta budowla jest mieszanką stylów architektonicznych: gotyku, renesansu, i baroku i pełni funkcję Muzeum.

Nieopodal zamku mieści się wczesnobarokowy klasztor Karmelitów Bosych (lata 1620-1635), otoczony fortyfikacjami bastionowymi. Powstał z fundacji Stanisława Lubomirskieg jako wotum za zwycięstwa Lubomirskiego pod Chocimem w 1621 roku. Wznoszenie tej monumentalnej budowli trwało kilkanaście lat i zakończyło się ostatecznie w 1639 roku. Klasztor, podobnie jak zamek pełnił funkcje obronne. Stojąc na najwyższym wiśnickim wzgórzu (ok. 200 m nad zamkiem) bronił miasto od strony południowej. Bogato uposażony przez Lubomirskich klasztor funkcjonował w Wiśniczu przez około 150 lat. W XVIII w. zaborcy rozwiązali klasztor, a zakonników przenieśli do Lwowa. W poklasztornym budynku urządzono sąd i więzienie, które funkcjonuje tam do dzisiaj. Wiśnickie więzienie jest obecnie jednym z najsurowszych w Polsce.